رود زاب
رود زاب رودي است که در ناحيه? کردستان جاري است و يونانيان آن را لي مي‌گفته‌اند. سرچشمه? رود زاب از کوه داروجان است و جلگه? زاب را مشروب کرده، کوه آهنگران و کوه بزنيان را قطع مي‌کند و وارد رود دياله مي‌شود در قسمت‌هاي مختلف به اسامي گاورود و رود سيروان و رود دياله ناميده مي‌شود. اين رود از کوه‌هاي حوالي گردنه? اسدآباد در مغرب کوه الوند سرچشمه مي‌گيرد و از مشرق به مغرب تا سرحد عراق جاري است و از تنگه‌هاي باريک راهي براي خود حفر کرده، از کوه شاهو و کوه کله‌سر مي‌گذرد و به طرف جنوب غربي منحرف شده بالاخره به دجله مي‌رسد.
همچنين آمده‌است، زاب نام يکي از پادشاهان قديم ايران است. چندين نهر را در عراق بنام زاب خوانند و همچنين رود زاب نام دو رود از توابع رود دجله است. يکي از آن دو بزرگ و به زاب اصلي مشهور است؛ و ديگري کوچک و نام آن زاب اسفل است. اين دو رود در کوهستانهاي حدود ايران طرف چپ دجله فرو مي‌ريزد.[1] هم‌اکنون ايران در حال ساخت سد و احداث تونلي به منظور برگرداندن آب اين رود به سمت ايران و در نهايت ريختن آب آن در درياچه اروميه است. اين اقدام به منظور جلوگيري از خشک شدن درياچه اروميه صورت مي‌پذيرد. البته اين اقدام با واکنش شديد حکومت خود مختار کردستان عراق مواجه شده و بر اساس شنيده‌ها تهديد کرده‌اند که در صورت ساخت اين سد توسط ايران، اين سد را هدف قرار داده و تخريب خواهند کرد.
رودخانه زاب کوچک
رودخانه زاب کوچک (به عربي: ااب الصغير) از ايران سرچشمه گرفته و در عراق به دجله مي‌ريزد. اين رودخانه نزديک به 400 کيلومتر طول داشته و حوضه? آبريز ي برابر با 22000 کيلومتر را در برمي‌گيرد. در کنار همين رود بود که ابومسلم خراساني بر مروان حمار (آخرين خليفه? اموي) غلبه يافت.[1] دو سد در سر راه اين رود ساخته شده است. اين رود از دامنه‌هاي زاگرس سرچشمه گرفته و از غرب ايران خارج مي‌شود. رودخانه زاب کوچک در بالا دست در دره‌هاي کوه زاگرس جريان دارد.رود کلوه- Kalwe (زاب) از ضلع غربي کوهستانهاي مابين مهاباد و پيرانشهر مشهور به گردنه ميدان با 2140 متر ارتفاع از سطح دريا و نيز ضلع شرقي کوهستانهاي قنديل سرچشمه مي‌گيرد درابتدا از شرق به غرب جاري مي‌شود و داراي دو شاخه مهم فرعي چون رودخانه لاوين و سيلوه و بادين آباد در پيرانشهر و رودخانه هاي فرعي پردانان ، خدرآباد ، نستان ، کاني زرد ، قازان و ويسک در حوزه سردشت مي باشد و سپس جريان خود را به سوي جنوب کج مي‌کند و در دره‌اي عريض و مستقيم در امتداد جاده سردشت-پيرانشهر از منطقه پيرانشهر به سوي سردشت ادامه مي‌يابد. از آن طرف سردشت يعني ابتداي جلگه به هنگام خروج از ايران در دهستان آلان به طرف غرب يعني اقليم کردستان عراق جريان پيدا مي‌کند سرانجام در بالا دست کرکوک در نزديکي شهر حويجه به دجله مي‌ريزد. رودخانه سيلوه از کوهستان حاجي ابراهيم قنديل بين پيرانشهر و اشنويه هم مرز با سوران کردستان عراق سرچشمه مي گيرد.شهرها و شهرکهاي مهم در نزديک رودخانه زاب عبارتند از : در ايران پسوه ، گردکشانه ، پيرانشهر ، ميرآباد، نلاس ، ربط ، سردشت. در عراق : قلعه ديزه، رانيه ، دوکان ،طقطق و کوي سنجق ، کرکوک ، دوبز ، پرده (آلتون کوپري) ، حويجه.به طور کلي زاب کوچک داراي جريان آب دائمي است و در سرتاسر سال خشک نمي‌شود. اين رودخانه و دره? عميق آن يکي از ديدني‌ترين رودخانه‌هاي استان‌هاي غربي است که به خودي خود داراي جاذبه‌هاي جهانگردي است.
از ويکي‌پديا، دانشنامه? آزاد
درباره این سایت